De rijksoverheid koopt jaarlijks voor 10 miljard euro aan goederen, diensten en bouwwerken. Sinds 2010 ambieert zij 100% duurzaam in te kopen. De mate van duurzaamheid varieert echter sterk tussen inkoopprojecten. Hoewel het eenvoudig lijkt om duurzaam inkopen te implementeren, vereist het dat de organisatie verandert. Zo hoeft duurzaam bijvoorbeeld niet te betekenen dat het ook duurder is, maar kan niet meer simpelweg de goedkoopste optie gekozen worden. Naast geld spelen andere waarden (duurzaamheid) nu immers ook een rol in de selectie. Om het beleid succesvol te implementeren dienen daarom bestaande inkooproutines te worden aangepast. Er is daarom onderzocht in hoeverre en hoe organisatiefactoren en actoren de implementatie van duurzaam inkopen binnen de Nederlandse Rijksoverheid beïnvloeden.

In vier studies is er, kwalitatief en kwantitatief, gekeken waardoor er meer of minder invulling aan het beleid wordt gegeven.

Uit het onderzoek blijkt dat gedrag van inkopers en change agents cruciaal is voor de succesvolle implementatie van duurzaam inkopen. Informele leiders jagen als ‘change agents’ de implementatie van duurzaam inkopen aan door te adviseren, informeren en enthousiasmeren. En hoe vaker inkopers extra informatie opzoeken of leveranciers uitdagen om met duurzame alternatieven te komen, hoe duurzamer er wordt ingekocht. Dit soort gedrag laten ze vaker zien als ze persoonlijk overtuigd zijn van het nut en de noodzaak van het beleid en genoeg kennis hebben over duurzaamheid. Uit het onderzoek bleek echter dat meer dan 50% van de inkopers het gevoel heeft niet genoeg kennis te hebben om professioneel duurzaam in te kopen. Deze bevinding illustreert een belangrijk probleem in de implementatie van duurzaam inkopen, want zonder kennis van duurzaamheid worden traditionele (en niet de meest duurzame) keuzes gemaakt, waardoor de volledige potentie van het beleid niet wordt benut. Er ligt dan ook een belangrijke taak voor de rijksoverheid. Zij dient randvoorwaarden te scheppen waardoor inkopers duurzaam kunnen en willen inkopen. Bijvoorbeeld door inkopers scholing aan te bieden, te betrekken bij de ontwikkeling van nieuwe duurzaam inkoopprocedures en het beleid te laten aansluiten op de organisatievisie. Opvallend genoeg liet het onderzoek zien dat het verlagen van overtollige regels en procedures niet zal zorgen voor meer duurzaamheid.

Kortom, actoren, zoals inkopers en change agents, zijn de sleutel tot een succesvolle implementatie van duurzaam inkopen. Hierbij kan de rijksoverheid helpen door te zorgen dat deze actoren het gewenste gedrag ook kunnen en willen vertonen. Zodat niet alleen het inkoopgedrag duurzamer wordt, maar ook de overheidsinkoop en daarmee de markt.

Een digitale versie van het proefschrift kan hier worden gedownload: Proefschrift

Dit document omvat het gehele (Engelstalige) proefschrift, inclusief een Nederlandse samenvatting.